Gare Maritime BB Sarah Blee HR 3817
Samen met Neutelings Riedijk architecten stonden we mee aan het roer van de nieuwe invulling van de oude stationshal Gare Maritime op de site van Tour&Taxis in Brussel.
Grootste CLT-project in Europa
  • Architect: Neutelings Riedijk architecten i.s.m. Bureau Bouwtechniek

  • Bouwheer: Extensa

  • Oppervlakte: 73.000 m²

  • Budget: € 85.000.000

  • Timing: 2017 - 2020

  • Status: Gerealiseerd

  • Fotograaf: Sarah Blee - Filip Dujardin

  • Adviseurs: Boydens (techieken, EPB), Ney & Partners (stabiliteit), Venac (akoestiek), FPC (brandveiligheid), Omgeving (omgevingsaanleg), Bopro (veiligheidscoördinatie, Breeam)

11 Gare Maritime NRA Filip Dujardin HR 3813

Het gebouw

Het station bestaat uit 7 aaneengeschakelde stationskappen die dateren uit het begin van de 20ste eeuw: 3 hoofdbeuken - waar ooit treinen reden - met een spanwijdte van 26 meter en 4 lagere perron-hallen. Het geheel is opgetrokken uit ijzer, gietijzer en glas. De steunpilaren hebben art-nouveaukrullen, de houten dakpartij rust op elegante bogen.

De hallen zijn 280 meter diep en 140 meter breed. De pieken van de overkapping zijn 23 meter hoog.

Project Gare Maritime

Het verhaal van het gebouw, de renovatie en herbestemming van wat vandaag een nieuwe trekpleister in Brussel is. Een straf staaltje vakmanschap en samenwerking.

CHOICE BB Tour Taxis 55 A6698 3450
1 Gare Maritime copyright Extensa 3440

Het project

De 39.000 vierkante meter grote oppervlakte van het station krijgt er nog eens 34.000 extra vierkante meters bij door de inbouw van 12 afzonderlijke bouwblokken met een footprint van 1450 vierkante meter en 4 bouwlagen.

Op het gelijkvloers komen winkels, showrooms of horecazaken, op de verdiepingen zullen kantoren huizen.

De paviljoenen voegen zich in het ritme van de gietijzeren spanten en kolommen. Daartussen ontstaat een structuur van boulevards, straten, parkjes en pleinen; als een echte stad.
architect Michiel Riedijk

Grootste uitdaging?

De grootste uitdaging bestond uit het vinden van de passende inhoudelijke, ontwerpmatige en technische mogelijkheden binnen de grenzen en de architecturale taal van een verouderd maar krachtig en kwalitatief gebouw. Ook het combineren van materiaalanalyses met de uitvoering van zowel lokale als grotere herstellingen, en het meten van de kwaliteit en inschatten van de resterende levensduur van de aanwezige materialen zorgden voor extra uitdaging.

09 Gare Maritime NRA Filip Dujardin HR 3815

Uitdagingen

  • In de zijhallen wordt er gebouwd met Cross Laminated Timber. Een primeur voor België op deze schaal.
  • Advies atypische brandaansluitingen en -doorvoeringen CLT.
  • Bouwkundig correcte verbinding van waardevol patrimonium en nieuwbouw.
  • Optimalisatie uitvoeringsmethodiek.
  • Aanstelling uitvoerders.

Brandveilig ontwerpen

Samen met FPC Risk werkten we het brandveiligheidsconcept uit. De uitdaging bestond erin een hal van bijna 40.000 m2, waarbij de afstand tot de uitgangen op de minst gunstige plaatsen oploopt tot 70m onder de loep te nemen.

Een bijkomende uitdaging diende zich aan bij de realisatie van de overdekte stad. Omdat CLT een vrij recent constructiemateriaal is, zijn er weinig materialen getest in combinatie met CLT-wanden.

Graag meer info over de brandstudie?

BB choice TT 714544 dec18 3134

Circulair

Een grondige analyse van de bestaande materialen resulteerde in een maximaal behoud van het bestaande monument. Zo konden de houten kappen inclusief bebording, uit het begin van de 20ste eeuw, voor 90% behouden blijven.

Het ontwerp is gebaseerd op een modulair systeem dat zich probleemloos in de bestaande ruimtelijke structuur van spanten en kolommen laat integreren. De modulaire elementen met steeds dezelfde maatvoering verhogen bovendien de compatibiliteit en de hergebruikmogelijkheden.

De keuze voor een constructie in CLT en afwerking in eik (FSC), beide lichte en nagroeibare materialen van Europese afkomst, zorgt voor een grote reductie van de hoeveelheid cement en vermijdt zo de uitstoot van 3.500 ton CO2. Voor de bestrating worden de aanwezige kasseien, blauwe hardsteen, Stelcon-betonplaten en houten spoorelementen ter plaatse opgeslagen, bewerkt en hergebruikt.

Als uitvoerend architect helpen we de ontwerpende architecten met alle bouwtechnische en financiële vraagstukken, zodat zij zich volledig op het ontwerp kunnen toeleggen. We controleren ook de uitvoering en zorgt ervoor dat de doelstellingen en het plan steeds kraakhelder zijn voor alle partners, zodat we samen onze dromen kunnen waarmaken.

State-of-the-art op het gebied van duurzaamheid

Gare Maritime is volledig energieneutraal en fossielvrij. De glasgevels aan de Picardstraat zijn voorzien van zonnecellen en op de hoogste daken is een totaal oppervlak van 17.000 m2 aan zonnepanelen aangebracht. Op alle niveaus - constructie, installatie, circulair materiaalgebruik, groen, gezondheid - zijn verregaande duurzaamheidsmaatregelen gerealiseerd, zoals bijvoorbeeld het gebruik van geothermische warmtepompen als enige bron van verwarming en hergebruik van hemelwater om de tuinen van water te voorzien. De technieken waren in handen van boydens engineering

05 Gare Maritime NRA Filip Dujardin HR 3812
Kathleen

“We wilden de glorie van weleer terugbrengen. Alle materialen zijn geïnventariseerd en technisch beoordeeld om het ontwerp ook in een latere fase verder invulling te geven. Daarnaast moest het gebouw perfect bewoonbaar zijn. Elke ingreep optimaliseert het energiegebruik en is bedoeld om zoveel mogelijk natuurlijk daglicht naar binnen te brengen. Wat betreft ventilatie, koeling en verlichting zijn de meest geavanceerde technische installaties voorzien. Daarnaast liggen er 10.000 zonnepanelen op het dak en maakt het terrein gebruik van geothermie en maximale regenwaterrecuperatie. Er wordt in de gehele Gare Maritime geen gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen om te verwarmen of af te koelen” aldus projectarchitect Kathleen Rens.

Neutelings riedijk architecten gare maritime 12
CHOICE BB Tour Taxis 55 A6874 3455

Flexibele paviljoenen en een gezonde werkomgeving

In het ontwerp van Gare Maritime stond het creëren van gezonde werkruimte met lichte, open en inspirerende werkplekken centraal. De houten paviljoenen zijn opgebouwd uit een gelijkvloers en twee verdiepingen, met onder de nok nog een insteekverdieping. Eikenhouten vitrines op het gelijkvloers vormen ook balkons voor de bovenliggende kantoren. De paviljoenen worden onderling verbonden met enkele sculpturale eiken ‘kruistrappen’ boven de binnenstraten. Binnen een modulair systeem met vrij indeelbare vloervelden kunnen eenvoudig verschillende functies geaccommodeerd worden, zoals kantoren, winkels, showrooms en productieruimten. Door twaalf afzonderlijke paviljoenen te bouwen, krijgt elke huurder een eigen adres en blijft Gare Maritime een project op mensenmaat.

03 Gare Maritime NRA Filip Dujardin HR 3811

Lessons learned?

De schaal van het gebouw maakte het voorafgaande onderzoek door specialisten zowel qua tijd als qua budget ondenkbaar. De oefening om de analyse, het inventariseren en het herstellen in één beweging uit te voeren heeft geleid tot een grote kostenoptimalisatie.

De snelheid van de prefabricatiemogelijkheden en droogbouw, zonder droogtijd en -energie, overtreft de verwachtingen. Bovendien kan door de nabijheid van het Kanaal, het transport via het water gebeuren, met een reductie van de ecologische en logistieke impact van het project tot gevolg.

Dat het inzetten op de herbestemming van de stationshallen een duurzame renovatie is, bewijst het behaalde BREEAM-certificaat Excellent voor het reeds in gebruik genomen eerste blok.

002194 CAM04 20181127 PP 3128
002194 CAM01 20181127 PP 3127

BIM

Een belangrijke uitdaging was het correct inplanten van de nieuwe bouwvolumes t.o.v. de staalconstructie van de bestaande hallen. Om de geometrie van deze bestaande stalen constructies te analyseren werd een 3D puntenwolk gemaakt met behulp van laserscans.

Een even grote uitdaging was het modelleren van het houten schrijnwerk in de nieuwe volumes. De BIM modellen architectuur en stabiliteit werden gebruikt om alle aansluitingen van verschillende elementen in 3D te bekijken en de finesses van de voorgestelde bouwdetails te beoordelen.

Hoe Jansen by ODS Gare Marit!ime mee circulair maakte

Jansen by ods, leverde met zijn stalen gevelprofielsystemen een substantiële bijdrage aan het circulaire karakter van het nieuwe Gare Maritime in Brussel.

Ontmoet ons projectteam van de Gare Maritime

Uit Team Architectuur (private sector Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en Brussel) (5)

Jan Moens kennispartner 3379

prof. arch. Jan Moens

Algemeen directeur
Hoofd afdeling research & ontwikkeling
Gedelegeerd bestuurder
E-mail |
Nadja

ir. arch. Nadja Van Houten

Directeur
Bestuurder
E-mail |
Gretel De Smet

ir. arch. Gretel De Smet

Projectarchitect
E-mail |
Kathleen Rens

arch. Kathleen Rens

Projectarchitect
E-mail |
Gert

ir. arch. Gert Biebauw

Directeur
Projectarchitect
E-mail |

Uit Team Computer Aided Design & BIM (2)

PAULUS

prof. ir. arch. Paulus Present

BIM manager
Technisch ontwerper
E-mail |
Bart choice 719976

arch. Bart Van den Bossche

Technisch ontwerper
BIM-modelleur
E-mail |

Uit Team Duurzaamheid, Energie & Comfort (3)

B B Martijn Vyncke 8087 Large

ing. Martijn Vyncke

Energieadviseur
Daglicht expert
Adviseur technische installaties
E-mail |
Jona

ir. arch. Jona Van Steenkiste

Energie- en duurzaamheidsadviseur
EPB-verslaggever
E-mail |
BB Robbe oct2014

ir. arch. Robbe Verelst

Energie- en duurzaamheidsadviseur
Adviseur bouwfysica
E-mail |

Uit Team Renovatie, Restauratie & Onderhoud (1)

Stephanie Van Goethem

ir. arch. Stephanie Van Goethem

Projectarchitect
Technisch expert
Expert schadediagnose en herstelling van beton
E-mail |
TAGS: BIM| uitvoerend architect| circulair bouwen| duurzaamheidsadvies| Herbestemmen