De Antwerpse Boerentoren was in 1930 met zijn een hoogte van 87,5 m de eerste wolkenkrabber van Europa.

Vandaag staat de iconische toren een stap dichter bij zijn nieuwe bestemming.

Asbestsanering en erfgoedbehoud

De Boerentoren, een iconisch monument in het hart van Antwerpen, heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de late jaren 1920. Oorspronkelijk ontworpen als woon- en kantoortoren in opdracht van de toenmalige Algemeene Bankvereeniging, onderging het gebouw door de decennia heen verschillende renovaties en uitbreidingen. De eerste noemenswaardig daarvan vond plaats tijdens de jaren 1970, een periode waarin asbest nog veelvuldig werd gebruikt als bouwmateriaal, bijvoorbeeld als bescherming tegen brand.

Als uitvoerend architect van een radicale asbestsanerings- en sloopfase kleedden we de toren uit tot op de ruwbouw, een geraamte van 3500 ton staal. En dat mag u letterlijk nemen... behalve het asbest werden ook de wanden en vloerplaten verwijderd.

Asbestinventarisatie

In 1993 nam de toenmalige eigenaar, Kredietbank, het initiatief om asbest uit het gebouw te verwijderen. Na deze eerste saneringsronde werd een restasbestinventaris opgesteld en een beheersprogramma geïmplementeerd. Bij nieuwe renovatiewerken eind 2017, in opdracht van KBC BANK nv, werd evenwel opnieuw asbest ontdekt dat niet in de bestaande inventaris was opgenomen. Na positieve luchtmetingen besliste de eigenaar het gebouw volledig te ontruimen en een integrale asbestsanering te starten.

Van grondige sanering tot casco-structuur

Na uitgebreide destructieve en niet-destructieve inventarisatie van de asbesttoepassingen werd in 2019 een uitvoeringsdossier uitgewerkt voor een grondige en finale asbestsanering om tot een asbestveilig gebouw te komen.

Dit resulteerde in een gedetailleerd saneringsplan, waarbij het gebouw tot op de casco-structuur van zowel het als monument beschermde gebouw als de uitbreidingen daterend van de jaren 1970 werd ontmanteld.
Zowel de uitvoerder als opdrachtgever stonden op een doorgedreven kwaliteitsinspectie die verder gaat dan de huidige Belgische normering om de hoogst mogelijk kwaliteitsgarantie naar veiligheid te bekomen.

De hoofddraagstructuur van staal, baksteen en beton bleef behouden, net als de historische gevels en trappen. Zo kwam niet alleen de oorspronkelijke bouwfase van de jaren 1920 beter in beeld, maar werden ook latere aanpassingen uit de jaren 1970 en 1993 nauwkeurig gedocumenteerd. Ook de schade veroorzaakt door een bominslag tijdens de Tweede Wereldoorlog werd in kaart gebracht.

Duurzame vernieuwingen voor de toekomst

Bij de saneringswerken kwamen ook asbesttoepassingen in de dakopbouw uit de oorspronkelijke bouwfase (1920-1930) aan het licht. In het kader van de sanering werd deze volledig vernieuwd en voorzien van een nieuwe waterdichting.
De bestaande staalbetonvloeren waar risico’s naar asbestcontaminatie grootst was door oude spuitlagen werden vernieuwd en het stalen draagstructuur van de bouwfase jaren 1920 werd integraal gestraald en directe schade structureel hersteld.

Met oog op toekomstig gebruik van de Boerentoren en in afwachting van een definitief ontwerp werd gekozen om deel van de vloeren vandaag nog niet terug te plaatsen.

De historische staalstructuur is vandaag zodoende integraal zichtbaar en toont zich in zijn monumentaliteit.

Behoud van historisch erfgoed

Hoewel de oorspronkelijke, historische binnenafwerking van de Boerentoren in eerdere bouwfasen verloren ging, stond het behoud van waardevolle architecturale elementen centraal tijdens de saneringswerken.

De saneringswerken werden uitgevoerd met behulp van trillingsarme saneringsmethoden.
De historische trappenkernen, de waardevolle gevels en de stalen deels geklinknagelde, deels geboute skeletstructuur van de ‘eerste wolkenkrabber in Europa’ worden bewaard en beschermd.
Lokale schade aan de staalstructuur en natuursteen werd vakkundig gerestaureerd.